Przekładnie łańcuchowe bez tajemnic

Przeciętna osoba zapytana o to, czym jest przekładnia łańcuchowa, prawdopodobnie miałaby problem z udzieleniem odpowiedzi. Wystarczy jednak podpowiedzieć jej, by wyobraziła sobie, jak pedałując na rowerze, napędza tylne koło, a zasada działania przekładni staje się dla niej oczywista. Zaawansowane przekładnie łańcuchowe stosowane w przemyśle czy motoryzacji mają bardziej skomplikowaną budowę, jednak to samo zadanie: przenoszenie napędu.

Budowa przekładni łańcuchowych

Przekładnia łańcuchowa zbudowana jest z co najmniej dwóch kół uzębionych, opasanych cięgnem (łańcuchem). Ogniwa w łańcuchu są połączone ze sobą przegubowo i mogą mieć różny kształt. Zazwyczaj w przekładniach używa się łańcuchów zębatych, pierścieniowych lub drabinkowych. Rodzaj łańcucha musi być kompatybilny ze stosowanymi w przekładni kołami łańcuchowymi. Wynika to z tego, że ich uzębienia są znormalizowane, a ich kształt opracowany jest tak, by cała przekładania zachowała jak najdłuższą żywotność. Przy projektowaniu przekładni łańcuchowych należy znać ich oczekiwane parametry, w tym przede wszystkim moc, jaką mają przenosić, przełożenie, prędkość obrotową i obwodową.

Wady i zalety przekładni łańcuchowych

Jak każde rozwiązanie mechaniczne, przekładnie łańcuchowe mają wiele zalet, ale również i kilka wad. Zacznijmy od tych drugich. Przekładnie łańcuchowe są dosyć głośne i nie gwarantują równomierności ruchu – wynika to z osiadania łańcucha na wieloboku. Wymagają też regularnego smarowania, by ograniczyć zużywanie się przegubów. Jeśli łańcuch jest zbytnio wyciągnięty, nie będzie on współpracował z uzębieniem kół. Przekładnie łańcuchowe uniemożliwiają również cykliczne zmiany kierunku ruchu – jest to efektem szarpnięć, które powstają przy gwałtownym napinaniu luźnego łańcucha. Ma ono jednak też swoje zalety. Fakt, że przekładnia nie wymaga mocnego napięcia wstępnego pasa, przekłada się na to, że mniej obciążone są wały i łożyska, niż np. w przekładni pasowej. Przekładnia łańcuchowa pracuje bez poślizgu oraz zachowuje stałe przełożenie przy dużej sprawności. Mechanizm łagodzi też gwałtowne szarpnięcia i uderzenia. Przekładnie te pozwalają na przenoszenie energii na dużą odległość, a do tego są odporne na ciepło i zanieczyszczenia. Dzięki nim możliwe jest przenoszenie nawet dużych sił.